Haçlı seferlerinin kuruluş amacı nedir?
Haçlı seferleri, Avrupa’nın Hıristiyan ülkelerinin Kutsal Toprakları Müslümanlardan almak için düzenledikleri bir dizi askeri harekattır. İsim, Latin kökeninden (haç) gelir ve savaşçılar tarafından giyilen (artı) amblemi’ni ifade eder. Müslümanlar, sadece Fransa’dan değil, Avrupa’nın birçok yerinden gelmelerine rağmen Haçlılara “Franklar” diyorlardı. Müslümanlar, Haçlılar tarafından Yunancada “Doğulular” anlamına gelen “Saracens” olarak biliniyordu.
Sayılarla anılan sekiz büyük Haçlı Seferleri vardı ve daha küçük olanlar da vardı. Birinci Haçlı Seferi 1096’da, Sekizinci ise 1270’de başladı. Haçlılar bazı erken zaferler kazandılar ama kendi dinlerinden başka bir din kabul etmedikleri için sonunda Kutsal saydıkları topraklar’dan müslümanlar tarafından sürüldüler.
Haçlı Seferleri, Avrupa’da meydana gelen birçok sosyal ve politik değişikliğe katkıda bulundu. Batılı halklar Doğu’nun coğrafi bilgisini kazandı. Arap kültürüyle temas, halihazırda sürmekte olan entelektüel uyanışı teşvik etti. Avrupalılar Doğu ürünlerini ve bitkilerini kazandılar, Arapça kelimeleri benimsediler ve matematik ve astronomi gibi alanlarda Arap öğreniminden faydalandılar. Ticaret ve ekonomi genişledi.
Haçlı Seferleri, Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasındaki uzun mücadelenin bir aşamasıydı. Bu dönem, yüzyıllar süren Müslüman ilerlemesinin ardından geldi ve bu süre zarfında birçok Hıristiyan toprakları, Arapların ve Selçuklu Türklerinin art arda seferleri ile müslüman topraklarına dahil edildi.
Haçlı Seferlerinin çeşitli nedenleri vardı. 1095 yılında Papa II. Urban’ın Filistin’i kontrollerinden kurtarmak için Müslümanlara karşı kutsal savaş ilan etmesiyle başladılar. Papa’nın bildirisi, Bizans imparatoru I. Aleksios Komnenos’un Bizans İmparatorluğu’nun çoğunu fetheden Selçuklu Türklerine karşı askeri yardım çağrısına yanıt olarak geldi.
Yerel kilise yetkilileri gönüllüler için ateşli dileklerde bulundu. İnsanlar Haçlı Seferleri’ne çeşitli nedenlerle katıldı. Bazıları dini bağlılıkla katıldı. Diğerleri askeri zafer umuduyla katıldı. Yine diğerleri ganimet veya toprak elde etme şansı için katıldı.
Köylülerin Haçlı Seferi
(1096). Bir Fransız keşiş olan Peter the Hermit, Sarazenlere yürüyüş için binlerce köylüyü askere aldı. Açlık, hastalık ve Bulgarlarla çatışmalar sonucu Konstantinopolis’e yapılan yürüyüşte güçleri azaldı . Peter, İstanbul’da bir şövalye olan Parasız Walter liderliğindeki bir grupla güçlerini birleştirdi. Petrus’un tavsiyesi üzerine Haçlılar Boğaz’ı geçti. İznik’te Selçuklu Türkleri tarafından geri püskürtüldüler.
Birinci Haçlı Seferi
(1096-99). Bu sefer, çoğu Fransız olan feodal beyler tarafından yönetildi. Şef, liderler Taranto’lu Bohemund, Flanders’lı Robert, Normandili Robert, Toulouse’lu Raymond ve Bouillonlu Godfrey idi. Kuvvetleri Türkleri yendi, Antakya’yı ele geçirdi ve 1099’da Kudüs’ü aldı.
Galipler Latin Kudüs Krallığı’nı ve daha küçük Antakya, Trablus ve Edessa eyaletlerini yarattı. Bizans İmparatorluğu, Küçük Asya’nın çoğunu geri aldı. Türkler düzensiz ve kötü yönetiliyordu, ancak Müslümanlar Kutsal Topraklar için mücadeleye devam ettiler. Avrupalı feodal beyler kendi aralarında ve Bizans imparatoru ile tartıştılar. Dini askeri tarikatlar, Hospitalers (Aziz John Hastanesi Şövalyeleri) ve Tapınak Şövalyeleri (Tapınak Şövalyeleri) Filistin’i korudular ancak sert rakiplerdi.
İkinci Haçlı Seferi
(1147-49). Müslümanlar 1144’te Edessa’yı ele geçirdiğinde, Clairvaux’lu Bernard. Etkili bir Fransız keşiş, yeni bir Haçlı Seferi çağrısına öncülük etti. Almanya’dan Conrad III ve Fransa’dan Louis MI kampanyayı yönetti. Bu Haçlı Seferi, Şam kuşatması başarısız olduktan sonra çöktü.
Üçüncü Haçlı Seferi
(1189-92). Selahaddin’in önderliğindeki Müslümanlar, 1187’de Hattin Muharebesi’nden sonra Kudüs’ü yeniden ele geçirmişlerdi. Bu yenilgi, Kutsal Roma İmparatoru I. Friedrich (Barbarossa), İngiltere Aslan Yürekli Richard ve Fransa’dan Philip Augustus’un önderliğinde yeni bir sefere ilham verdi. Frederick Küçük Asya’da öldü ve Richard keşif gezisinin lideri oldu. Kuvvetleri 1191’de Akka limanını ele geçirdi. Selahaddin daha sonra Richard’a Hıristiyanların Kudüs’ü ziyaret etmesine izin veren bir ateşkes ilan etti.
Dördüncü Haçlı Seferi
(1202-04). Bu sefer, Acre’deki Haçlı mevkilerini güçlendirmeyi amaçlıyordu Akka’ya giderken Haçlılar, yağma ve yeni topraklar yönetme arzusundan dolayı Bizans imparatorluğunun başkenti Konstantinopolis’i yağmalamaya karar verdiler. Şehri ele geçirdiler ve 1261 yılına kadar süren Latin Konstantinopolis Krallığı’nı kurdular.
Çocuk Haçlı Seferi
(1212). Biri Fransız diğeri Alman olmak üzere iki çocuk grubu düzenlendi. Binlerce kişi zorluklardan öldü ve diğerleri köleliğe satıldı. Her iki grup da Konstantinopolis’e ulaşmadan yok edildi.
Beşinçi Haçlı Seferi
(1218-21). Bu Haçlı Seferi, Mısır’daki Müslüman gücün merkezine saldırdılar. Ancak Müslümanlar bu saldırganları durdurmayı başardı.
Altıncı Haçlı Seferi
(1228-29). Kutsal Roma İmparatorluğu’ndan II. Frederick bu sefere önderlik etti ve müzakere yoluyla Kudüs’ün kontrolünü kazandı.
Yedinci Haçlı Seferi
(1248-54). 1244’te Müslümanlar Kudüs’ü yeniden ele geçirdiler. Fransa’dan Louis IX (Saint Louis), Mısır’a saldıran yeni bir sefer düzenledi. Fransız kralı yakalandı ve ağır bir fidye ödemeye zorlandı.
Sekizinci Haçlı Seferi
(1270). 1268’de Müslümanlar, Haçlıların 1098’den beri ellerinde tuttukları Antakya’yı ele geçirdiler. Louis IX daha sonra Kuzey Afrika’da Tunus’a saldıran ikinci Haçlı Seferi’ni düzenledi. Bu kampanya Fransız kralı vebadan öldüğünde sona erdi.
Diğer Haçlı seferleri planlandı ama asla gerçekleştirilmedi. Müslümanlar 1291’de Acre’yi ele geçirdiklerinde Latin Kudüs Krallığı sona erdi.
Haçlı seferlerinin hemen hemen bütün girişimleri Müslümanlar tarafından başarı ile bertaraf edilmiştir. Bu başarıda ki en büyük rolü müslüman milletlerin işbirliği almıştır.
